Orta qulaq boşluğunda mayenin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunan xəstəliyə “Seroz orta otit” deyilir. Buradakı “seroz” sözü mayenin varlığını ifadə edir, lakin qulaq pərdəsində şişlik, qızartı və ya ağrıya səbəb olacaq qədər infeksiya yoxdur. “Orta otit” sözü xəstəliyin orta qulağa aid bir proses olduğunu təsvir edir.
Uşaqlıqda seroz orta otit tez-tez rast gəlinsə də, böyüklərdə də müşahidə oluna bilər.
Xəstəliyin təfərrüatlarına keçməzdən əvvəl orta qulağın quruluşu haqqında qısa məlumat verməkdə fayda var. Orta qulağın xarici hissəsi qulaq pərdəsi ilə örtülmüşdür, içərisində bir-biri ilə əlaqəli üç orta qulaq sümükləri vardır ki, bunlar qişadan başlayır və səsi daxili qulağa aparır, xaricdən içəriyə doğru uzanır. Eustachian borusu vasitəsilə orta qulağa davamlı olaraq hava verilir. Orta qulaq, orta qulağın hava anbarı olan orta qulağın arxasındakı hava hüceyrələri ilə təmasdadır. Orta qulaq hava ilə doldurulmuş qapalı bir boşluqdur. Bəzən orta qulaqda təzyiq artarsa, artıq hava evstaki vasitəsilə xaric edilir və orta qulaq təzyiqi balanslaşdırılır.
Orta Qulaqda Maye Əmələ Gəlmə Mexanizmi
Bəzi anatomik məlumatlardan sonra ümumi mənada orta qulaqda maye əmələ gəlmə mexanizmindən danışmaqda fayda var. Bu sistem orta qulaqda; Qulaq pərdəsinin titrəməsi sümükciklərin vibrasiyanı daxili qulağa ötürməsini təmin edir, eustaki borusu yaxşı işləməzsə, qulaqda mənfi təzyiq yaranır və qulaq pərdəsi orta qulağa doğru çökür və bununla da membranın titrəməsi çətinləşir çökmə və mənfi təzyiq, ossikulyar vibrasiya yavaşlayır və eşitmə azalmağa başlayır. Nəticədə qulaqlarımızda tıxanma, dolğunluq hissi və eşitmə zəifliyi hiss etməyə başlayırıq. Bu nöqtəyə qədər olan hissə Eustachian disfunksiya kimi təsnif edilir.
Eustaki funksiyasındakı problem davam edərsə, orta qulaqda mənfi təzyiq yarana bilər. Bu mənfi təzyiqlə bədən mayesi selikli qişadan orta qulağa doğru keçir. Səthi örtük, yəni orta qulaq və evstaki borusunu əhatə edən selikli qişa ödemli olur və şişir. Bu da Eustaki borusunun daha da tıxanmasına səbəb olur.
Orta qulaqda mənfi təzyiq və mayenin yığılması nəticəsində membran titrəməsi və sümükciklərin titrəməsi əhəmiyyətli dərəcədə azalır, nəzərəçarpacaq dərəcədə eşitmə itkisi başlayır. Bu xəstəliyin adı indi “seroz orta otit”dır. Bu günə qədər orta qulaqda mikrob infeksiyası hələ baş verməyib. Orta qulaqda əmələ gələn maye orada qaldıqca onun qaralması və yapışqanlığı artır və buna uyğun olaraq eşitmə qabiliyyəti də pisləşir. Tünd rəngli yapışqan mayenin Evstaki borusundan çıxarılması çətinləşir. Çox gec olduqda orta qulağın selikli qişası polipləşə, mövcud mayedə kalsium kristalları toplana və evstaki borusunun stenozu inkişaf edə bilər, qulaq pərdəsinin sərt elastik strukturu pozularaq elastikliyini itirir. Membranın elastikliyini itirməsi düzgün vibrasiyanı pozur və orta qulağa doğru qalıcı çökməyə, digər xəstəliklərə səbəb ola bilər. Bu zaman “xroniki seroz otit” adlandırdığımız qalıcı fəsadlar və gələcəkdə davam edəcək xəstəliklər baş verir. Bu mərhələdə ventilyasiya boruları dediyimiz qulaq pərdəsinə yerləşdirərək orta qulağın ventilyasiyasını təmin edən boruların müvəffəqiyyəti azalır.
Seroz orta otit niyə yaxşılaşmır?
Orta qulaqda yığılan mayenin boşaldılması üçün əvvəlcə burnumuzdakı və burun keçidlərimizdəki ödem, sonra Eustaki borusunun ödemi və tıxanması keçməlidir ki, hava orta qulağa daxil ola bilsin.
Orta qulaqda mövcud olan maye çıxarılır və orta qulaq havalanmağa başlayır və onun selikli qişası normallaşır. Bu yaxşılaşmadan sonra orta qulaqda eşitmə normallaşır.
Tez-tez yuxarı tənəffüs yolları xəstəliklərinə sahib olmaq, qrip, soyuqdəymə, sinüzit, adenoidit (adenoidlərin iltihabı) kimi xəstəliklər və bu xəstəliklərin uzun müddət davam etməsinə səbəb olan adenoid böyüməsi kimi səbəblər evstaki borusunun normala dönməsinə mane olur.
Burnumuzda və ya burun keçidimizdə şişməyə səbəb olan hər hansı bir xəstəlik də Eustachian borusunda şişməyə səbəb olur.
Allergik xəstəliklər burun, evstaki və orta qulaqda ödem əmələ gətirir və bu allergiya orta qulağın selikli qişasının hüceyrələrində ifrazat hüceyrələrinin artmasına və böyüməsinə səbəb ola bilər.
Həddindən artıq eşitmə qüsuru yoxdursa, orta qulaq vaxtaşırı normala qayıdırsa və müayinə zamanı qulaq pərdəsində aşkar bir pozulma müşahidə olunmursa, orta qulaq mayeləri 3-6 ay müddətində izlənilə bilər.
Niyə bu xəstəlik uşaqlarda daha tez-tez baş verir?
Uşaqların östaki borusundan qulağa məsafəsi daha qısadır və ən əsası, östaki borusu burun qulağı arasında düz vəziyyətdədir. Yetkinlərdə əhəmiyyətli bir yamac olduğu üçün böyüklərin orta qulağı yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarından daha az təsirlənir. və allergiya.
Digər mühüm səbəb isə uşaqların burun nahiyəsini dolduran limfoid orqan olan adenoiddir. Adenoidlər uşaqlarda doğuşdan mövcuddur, ölçüləri dəyişkəndir və 8-18 yaş arasında xəstəliklərin azalması nəticəsində tədricən kiçilir və yox olur.
Üçüncü səbəb isə uşaqların tez-tez yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyalarına tutulmasıdır.
Adenoid xəstəlikləri keçmişdə yox idimi? Niyə son vaxtlar bu haqda daha çox danışılır?
Adenoid hər burun xəstəliyində və ya allergiyada şişir və onun məqsədi bədənin buruna daxil olan infeksiyalara daha tez reaksiya verməsini təmin etməkdir. Lakin şəhər həyatı nəticəsində uşaqlar çox kiçik yaşlarından bağçaya başlayırlar və nəticədə dar və qapalı mühitdə uzun müddət birlikdə olan uşaqlar bir-birlərinə asanlıqla xəstəliklər yoluxdurur və daha tez-tez xəstələnirlər. Bir-birinin ardınca baş verən xəstəliklər nəticəsində yuxarı tənəffüs yolları, burun nahiyəsi, evstaki nahiyəsi və qulaqlar tam normallaşa bilmir və hər bir xəstəlik növbəti xəstəliyin daha da ağırlaşmasına səbəb olur. Şəhər həyatının və sənayeləşmənin digər nəticəsi, havada kimyəvi tullantıların, dəm qazının və digər tozların artması nəticəsində adenoid və burun ətinin reaksiyalı hipertrofiyası (böyüməsi).
Niyə antibiotiklər digər qulaq infeksiyalarında olduğu kimi bu xəstəliyə də yaxşı təsir göstərmir?
Bu xəstəlikdə, yuxarıda izah etdiyimiz kimi, mikrobların həmişə orta qulaqda olması lazım deyil, burun, sinuslar, adenoidlər və östaki ağzında mikrob xəstəliklərinin olması bu nahiyələrin xəstələnməsi üçün kifayətdir. Bu vəziyyətdə yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyası aradan qalxana qədər 10-14 gün ərzində antibiotiklərdən istifadə etmək kifayətdir.
Kəskin orta otit nədir?
Yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyası uşaqlarda orta qulağa daha asan yayıla və orta qulaq infeksiyasına səbəb ola bilər. Qulaq pərdəsinin qızardığı, qulaqda əhəmiyyətli ağrıların olduğu və bəzən bu tapıntılara qızdırma əlavə edildiyi qulaq xəstəliyi “kəskin orta otit”dır. Bu xəstəlik seroz orta otit xəstəliyinə əlavə edilə bilər və ya bəzən seroz orta otit xəstəliyinin təşəbbüskarı ola bilər. Kəskin orta otit orta qulaqda viral və ya bakterial mikroorqanizmlər aşkar edilir və xəstəliyin daha ağır başlanğıcı baş verir. Bu mərhələdə antibiotiklərin istifadəsi vacibdir. Baxmayaraq ki, qulaq kəskin otitdən dərhal sonra normallaşacaq, kəskin otit isə seroz otitə səbəb ola bilər. Maye sağalmadan aylarla qala bilər. Seroz otitin təqibi zamanı kəskin otit hücumları ola bilər. Çünki seroz otit artıq kəskin otitin asanlaşdırıcı səbəbi və həmçinin mikrobların çoxalması üçün hazır mühitdir.
Müəyyən bir müddət ərzində (orta hesabla 3 ay) monitorinq edildikdən sonra, kifayət qədər yaxşılaşma olmadıqda, nəzərəçarpacaq eşitmə itkisi pisləşməyə başlayanda müalicə edilməlidir.
Seroz Otitin Diaqnostik və Müalicəsi
Seroz otitin təqibində timpanometriya ilə qulaq təzyiqinin ölçülməsi və saf ton audiometriya testi ilə eşitmə vəziyyətinin müəyyən edilməsi vacibdir. Müalicə kursu üçün adenoidin (adenoidin) endoskopik görüntülənməsi və ölçüsünün müəyyən edilməsi vacibdir. Böyük adenoid (adenoid) və ya tez-tez infeksiyalar, 10 gündən çox davam edən burun xəstəlikləri varsa, seroz otitin bərpasını gecikdirdiyi üçün adenoidin çıxarılması vacibdir.
Borunun yeridilməsi zamanı adenoidin çıxarılması tək boru daxil edilməsinin uğurundan daha uğurludur. Boru adətən xarici eşitmə kanalına daxil edildikdən sonra qulaq pərdəsi bağlandıqdan sonra 6 ay ərzində çıxarılır. Boru cərrahiyyəsinin həyati fəsadları yoxdur, ən çox rast gəlinən mümkün fəsad membranda kiçik kalsifikasiyadır (kobud desək, kalsifikasiya). Çox nadir hallarda boru gec çıxarıla bilər, heç bir zərər verməyəcək. Ən çox iki növ boru istifadə olunur: müvəqqəti boru və ya daimi boru (T-boru).
Boru bir neçə dəfə daxil edilə bilər. Bəzən qulağın ventilyasiyasını daimi boru daxil etməklə 2 ilə qədər uzatmaq olar.
